Vida de Xesús de Bento XVI (06)

Lexitimación divina do poder no Imperio babilónico

Mapa de Babilonia

No segundo milenio a. C., Babilonia unifica as cidades-estado sumerias e acadias creando o I Imperio Babilónico, con Hammurabi como emperador máis sobresalente. Este Imperio será substituído polo Imperio Asirio, con Nínive como capital e con Ashurbanipal e Sargón II como figuras máis representativas, e este, á súa vez, polo II Imperio Babilónico, con Nabucodonor como representante máis significativo.

En Babilonia non se dá propiamente a divinizacións dos reis en vida, salvo o caso de Hammurabi, tampouco despois da morte; non están presentes as hierogamias e somente dun rei observamos inscricións que o cualifican de rei-sacerdote. Só Nabucodonosor se proclama fillo de Deus e ningún deles afirma ser vicario de Deus, unxido ou vice-rei. Dáse, por tanto, unha maior desacralización que no mundo sumerio. Se temos en conta que Hammurabi e Nabucodonosor foron os reis con máis poder, isto indica que a medida que se acrecenta o éxito militar, tende tamén a divinizarse ao heroi victorioso. Outro dos reis con moito poder, Nabopolasar, embora non for divinizado, si se considera que foi criado especialmente pola deusa Ninmenna.

Hanmurabi (1792-1750 a. C), sexto rei da primeira dinastía de Babilonia, fillo do rei Sin-Muballit. Durante o seu reinado, o I Imperio de Babilonia chegou ao seu apoxeo. Conquistou persoalmente para Babilonia, Ur e Larsa e reestabeleceu o imperio de Sumer e Akkad. Promulgou o Código que leva o seu nome, un dos máis importantes corpos legais da antigüidade, recopilación de codigos anteriores: Código de Ur-Namma, Código de Eshnunna, que se renovaron a esta altura. Achado no ano 1792 a.C., consta de 282 leis, hoxe diriamos, que é unha lei de 282 artigos. Nel aparece rexistrada por primeira vez na historia a lei do talión: Ollo por ollo e dente por dente, que a Biblia pon en boca de Moisés e que tan profusamente aplicarán as autoridades hebreas:

Lei 196: Se un home libre vaciou o ollo dun fillo de home libre, vaciarase o seu ollo.
Lei 197: Se quebrou un óso dun home, quebrarase o seu óso
 

Consideramos que é totalmente improcedente considerar o Código de Hammurabi como unha primeira declaración de dereitos humanos, como fan algúns autores, pois iso levaría a considerar como como tal toda norma, escrita ou consuetudinaria, que se promulgue, pois en todas hai recoñecemento duns dereitos subxectivos. Para que existan dereitos humanos da chamada prixeira xeración teñen que ditarse normas que protexan aos individuos ou grupos frente ao poder político, mais isto é imposíbel nunhas monarquías absolutas e donas da vida e da morte.

No Epílogo do citado Código afírmase del mesmo que foi elixido polos deuses coa misión de protexer os dereitos dos oprimidos“ Eu son Hammurabi, o rei perfecto. A respeito dos «Cabezas Negras» que me regalou Enlil e dos que Marduk me confiou o pastoreo, non fun nada neglixente. ... Os grandes deuses elixíronme: eu son o único Pastor Salvífico, de recto caxado, a miña boa sombra esténdese pola miña capital, levei no meu regazo á xente de Súmer e Acad, prosperaron pola Virtude miña, conducinos en paz, resguardeinos coa miña perspicacia. Para que o forte non oprima ao débil, para garantir os dereitos do orfo e a viuva, en Babilonia, a capital exaltada por Anum e o divino Enlil, en Esaxil, o templo cuxos alicerces son tan sólidos como o ceu e a terra, para decretar o dereito do País, para ditar as sentenzas do País, para garantir os dereitos do oprimido, inscribín as miñas eximias palabras na estela miña, e alceinas diante da miña estatua de Rei da Equidade”1. Tamén no Prólogo do Código se subliña que a súa obra protectora social obedece a un designio divino: “despois Anu e o divino Enlil chamáronme polo meu nome, a min, Hammurabi, príncipe temeroso de Deus. Para impor o dereito no país, destruir ao malvado e ao inicuo e para impedir que o poderoso oprima ao débil déronme o goberno sobre os homes”2. Manifesta ser tamén o divino, e por tanto deus, o elixido por Enlil e pola deusa do nacemento e do destino, Mamma, e o predilecto de Nebo, deus da sabedoría e da escritura: “Eu son Hammurabi, o Elixido de Enlil. ... do que o ceptro real foi creado polo divino Sin; o enriquecedor de Ur; o humilde, o reverente. ... que ten o divino Shamash por aliado ... predilecto do deus Nebo o Sublime, alegría dos habitantes de Borsippa; o infatigábel de Ezida; rei divino, Hammurabi o Branco, o Sabio; o que estendeu os campos de Dilbad, e encheu os graneiros de Urash; o Poderoso, a quen lle pertence cetro, coroa e manto; o elixido de Mamma; orenovador dos muros do templo de Kish e as festas sagradas de Nintu; Hammurabi o Providencial, pan e agua de Lagash e Xirshu, o que prové ao templo de Eninnu con sacrificios propiciatorios; o que capturou o inimigo, o elixido do oráculo para cumprir a profecía de Halal e facer as delicias de Anunit”3. Foi o amado dos deuses Marduk, Anu, Enlil4.

Preséntase, pois, como:a) Elixido de Enlil, deus sumerio do ceu, do vento, tempestades e respiración; o elixido de Mamma, deusa do nacemento e do destino; o elixido dos deuses
b) O aliado do divino Shamash e o amado de Ninni
c) O irmáns do deus Zababa
d) O multiplicador dos tesouros sagrados de Nanna e gobernador do templo de Hursag Kalamma, o renovador dos muros do templo de Kish e as festas sagradas de Nintu; Hammurabi o Providencial, pan e auga de Lagash e Xirshu, o que prové ao templo de Eninnu con sacrificios propiciatorios, restaurador dos vasos sagrados do templo de Eudgalgal.  

e) O Príncipe Puro do que as oracións son amadas por Adad

f) O predilecto do deus Nebo o Sublime
g) O Rei divino, Hammurabi o Branco, o Sabio 

h) O que submete ao xugo de Dagón, o seu Creador, os distritos rebeldes do Canal, Mera
e Tutul. 

i) O príncipe sublime para a alegría de Ninni, o que lle oferece a comida sagrada aos deuses de Ninazu, sacia a fame dos seus habitantes e reservoulle unha parte da paz de Babilonia; o protector dos oprimidos e os escravos, cuxos feitos encontran graza aos ollos de Anunit.

En resumidas contas, unha sarta de fanfarronadas, produto dunha monarquía absoluta, que lexitima o seu poder en base á apelación á divindade e na propaganda máis mentirosa e trivial. Este tipo de propaganda aínda se utiliza polas monarquías absolutas de hoxe e ten no Estado do vaticano un representante destacado. Tamén aquí se apela á divindade - vicario de Deus na Terra, infalibilidade papal, etc.- e ao culto á personalidade, que ten efectos degradantes para as persoas. Lembremos a título de exemplo, o que acontece coas celebracións da chamada Xornada Mundial da Xuventude, organizadas pola Igrexa Católica. Non son xornadas da Xuventude, senón dunha determinada xuventude, dos mozos e mozas que obedecen ao credo de Roma. Mais tampouco son xornadas da xuventude católica sequera pois a participación destas é nula ou meramente pasiva. Serían, en todo caso, xornadas da clerecía para a xuventude católica. É unha pena ouvir aos mozos e mozas asistentes afirmar que o que máis lle impacta é poder estar máis perto do Papa, poder, se a ocasión é propicia, ver un momentiño ao Pontífice. Un auténtico culto á personalidade papal na que a mensaxe ou é inexistente ou é unha mensaxe arcaica que non serve para solucionar os problemas dos mozos e mozas dos nosos días. O respeito, consideración e recoñecemento ás persoas, dignifica e ennobrece, mentres que o servilismo, a veneración e o culto degrada e envilece a personalidade das persoas que a tributan e de aqueles aos que se lle tributa, por moito que satisfaga provisoriamente o seu narcisismo primario. Sirva como proba disto, a perda do sentido da realidade que experimentan os grande ídolos de masas.

Samsu-Iluna (1749-1712 a. C.) Fillo de Hammurabi. O seu reinado representa unha etapa de desmembramento do Imperio coa perda de varias provincias e o control de Elam, que recupera de novo a súa independencia. “Cando Anu y Enlil, os reis do ceu e da terra, volveron gozosamente os seus ollos cara a Marduk, o fillo primeiro de Ea, lle tiveron dado a soberanía sobre as catro rexións, concedido un nome augusto entre os Anunnakki (designación colectiva dos deuses terrenos), afirmado para él os fundamentos de Babilonia, como os do ceu e da terra; entón Marduk, o deus supremo do seu país, deus creador da sabedoría, deume a min, Samsu-iluna, rei conforme ao seu desexo, a totalidade do país a gobernar; encargoume solemnemente facer repousar o seu país en pastos seguros e conducir sempre na paz a populación. ...Por todo o cal, os deuses me dirixen a súa ollada afábel. Acordáronme no presente vivir unha vida que se renova cada mes como Sin, gobernar para sempre en paz as catro rexións, cumprir como un deus os desexos do meu corazón, obrar cada dia, alta a cabeza, na alegría e a felicidade”5.
 

Arpachshad (Abi-eshu, 1711.1684), sucesor de Samsu-Iluna, ao igual que este estivo en guerra cos casitas e tamén se enfrentou coa dinastía mesopotámica do País do Mar, ubicada sobre o Golfo Pérsico. Consérvase unha inscrición que é un hino de louvor ao deus Marduk, sen valor significativo para o noso tema.

 
Agum-kakrime (1602–1585 a.C.), de orixe casita, pobo procedente dos montes Agros, rei da III dinastía de Babilonia. Fillo do tamén casita, Urzigurumash, e sucesor de Tiptakzi. Devolveulle ao templo de Esaxila as imaxes de Marduk e de Zarpanitu, que foran levadas cativas polos hititas. Sucedeulle o casita Burna-Buriash I.
 

Na inscrición de Agum-kakrime comeza relatando a súa elección divina e a seguir louva as súas cualidades, ilustre proxenie e pobos so o seu poder. “Eu son Agum-kakrime, o fillo de Tashshigurumash; o ilustre descendente do deus Shuqamuna; chamado por Anu e Bel, Ea e marduk, Sin e Shamash; o heroi poderoso de Ishtar, o guerreiro entre as deusas. Eu son un rei de sabedoría e prudencia; un rei que concede audiencia e perdón; o fillo de Tashshigurumash; o descendente de Abirumash, o guerreiro forte; o primoxénito entre a familia numerosa do grande Agum; un ilustre, vástago real que sostén as rédeas da nación e é un poderoso pastor. Eu son rei do país de Kashshu e dos acadianos; rei dun extenso país de Babilonia, que congrega numerosa xente en Ashnunak; o rei de Padan e Alman; o rei de Gutium, unha nación insensata; un rei que fai que lle obedezan as catro rexións, e sempre foi o favorito dos grandes deuses”6.

 
Nabû-apla-iddina (883-852 a. C.), sucesor do seu pais, o rei Nabu-shuma-ukin I (895-883 a.C.). Foi contemporáneo de Ashurnasirpal II de Asiria, a esta altura o seu principal inimigo, co que procurou evitar a guerra aberta e concertou un tratado con Salmanaser III. Construiu e restaurou templos ao tempo que durante o seu reinado se desenvolveu un certo renacemento cultural.
 

Na inscrición que se insire a seguir móstrase a predilección dos deuses Marduk, Anu e Ea, as súas dotes de gobernante, a investidura divina, os seus propósitos e o favor de Shamash: “Máis tarde, so Nabû-apla-iddina, rei de Babilonia, o elixido de Marduk, o amado de Anu e Ea, que fai feliz o corazón de Carpanit, o guerreiro viril, ben axeitado para o goberno, portador dun poderoso arco, que derruba o inimigo hostil, o sutu -cuxos crimes eran grandesa quen Marduk, o grande señor, investiu con un ceptro recto para gobernar o pobo, para vingar Akkad, para poboar cidades, encontrar santuarios, esculpir relevos, preservar leis e ordenanzas, estabelecer oferendas regulares, procurar oferendas voluntarias -Shamash, o grande señor, que por longo tempo foi incensado contra Akkad, e afastou o seu pescozo con rabia, no reino de Nab-apla-iddina, o rei de Babilonia, compadeceuse e mostrou apoio”7.

 
Marduk-apal-idina II, (722-710 e 703 a. C.), tamén coñecido como Merodac-Baladán II, Marduk-Baladan o Berodach-Baladan, arameu, natural de Bit-Iaquín e rei do País do Mar, na franxa de Mesopotamia no Golfo Pérsico e rei da XI dinastía de Babilonia. Rendeu tributo ao rei asirio Tiglath-Pileser III, cando este derrocou en 729 a.C. ao rei babilonio Nabumukin-zari. No ano 722 concertou un acordo provisional co rei Sargón II nunb momento en que este ao comezo do seu reinado pasaba por momentos de dificultade debido as revoltas internas en Asiria. Mais, un pouco máis tarde, coa axuda dos elamitas, logrou acceder ao poder de Babilonia, mais en 710, após ter controlado Sargón a situación interna, foi derrotado polo exército asirio e tivo que refuxiarse no País do Mar. En 703 derrocou ao rei babilonio Marduk-zakir-suma II, mais sería vencido de novo polos asirios, ao mando de Senaquerib, xunto co seu aliado o elamita Shutruknakhkhunte II. 

 
Na inscrición da pedra de Merodachbaladan comézase facendo un himno a Marduk, ao que cualifica como grande rei de deuses e homes, para pasar de seguido a relatar a súa escolla especial por este deus para gobernar o país confiándolle a este fin un ceptro recto e un báculo para gobernar con acerto o país. Os Igigi eran considerados como os deuses celestes mentres que os Anunnaki eran os deuses terrenos. “Cando Marduk, o grande rei, o máis sabio dos deuses, o rei de todo, o autócrata dos Igigi e Anunnaki, o máis perfeito comandante, o heraldo de todo ceu e terra, o avogado dos deuses, seus creadores, o señor de todo o que está acima e abaixo; o gobernador da humanidade, do que as palabras non poden ser vaciadas, cuxo poder non pode ser alterado, concedeu o seu favor a Akkad, do cal se volltou airado; ollou para todos os homes, buscou a casa entre todo o pobo cabeza negra, a todas as moradas, cada un, prestoulle leal atención -Merodachbaladan, rei de Babilonia, que estaba so a dirección da súa man, o gobernador de Sumer e Akkad, que temía a súa divindade, ollou con gozo, e deu ordes con palabras da boca para exaltar o seu dominio: «este é o gobernante, que reune o disperso ». El confiou á súa man un ceptro recto, un báculo para conducir o pobo con acerto. El submeteu ao seu mando o don de consello a Sumer e Akkad, o xuízo de todos os homes. El fixo o poder do seu dominio grande na asemblea dos príncipes”8.
 

Shamash-shum-ukin (668-648 a.C), fillo de Asahardon, recibiu o poder sobre o reducido reino de Babilonia do seu irmán menor e rei de Asiria, Ashurbanipal, que renunciou á dobre coroa de rei de Asiria e Babilonia. Molesto por recibir a menor parte do imperio, coa axuda dos exipcios, elamitas e príncipes árabes e sirios, rebelouse no ano 652, sendo derrotado e morto polas tropas asirias. Foi substituído polo rei títere dos asirios Kandalanu. “Shamashshum-ukin, o rei poderoso, rei de Abna-nu, rei de Babilonia, o sabio, o prudente, o pastor, o favorito de Bel, Shamash e Marduk, o rei de Sumer e Akkad, son eu. No meu lugar de nacemento, cando a miña mai me pariu, Erua, a raiña dos deuses, nomeoume xubilosamente para o dominio sobre os homes. Os grandes deuses elixíronme con alegría para o axuntamento do pobo disperso do país de Akkad, e chamáronme con deleite para restaurar as leis descuidadas e as ordenanzas. Marduk, rei dos deuses, acompañoume xubilosamente desde Ashur á cadeira da vida. O grande señor, o guerreiro Marduk, estabeleceu gozosamente as súa residencia en Esaxila, o templo do ceu e terra. A respeito dos deuses que habitan os santuarios de todos os templos, restaurei as valiosas leis e as ordenanzas gratas aos seus corazóns”9.

 
Tras o derrubamento do Imperio Asirio en 612, os medos e os babilónicos reparten o territorio mesopotámico. Os medos instálanse no norte de Mesopotamia e en Asia Menor, mentres que os babilonios ocupan o centro e sur da Mesopotamia, Siria e Palestina, formando el Imperio Caldeo. Nabucodonosor II conquistou os territorios sirios e fenicios, chegando até Exipto. No ano 538, os persas derrotan os babilonios e toman o imperio caldeo ou neobabilonio..
 

Nabopolasar (626-605), de escuras orixes, ascendeu ao trono pós a morte do rei de Asiria, Assurbanipal, e do seu rei títere de Babilonia, Kandalanu, fundando a décima dinastía do Imperio Babilónico, denominada caldea. No ano 612, en coaligación cos medos e escitas, toma a cidade de Nínive, batalla na que morre o rei asirio Sin-Shar-Iskun. A caída de babilonia é descrita na Crónica Babilonia do seguinte xeito: “No mes de Abu (xullo-agosto), infórmanlle que o exército asirio estaba na cidade de Kablini. Nabopolasar marchou contra el, e no mes de Abu, no duodécimo día, enfrentouse a el. O exército asirio foi destruído e Asiria sufriu unha derrota decisiva. Tomaron a maioría deles como prisioneiros”10. No ano 605, as tropas caldeas ao mando do fillo de Nabopolasar, Nabucodonosor II, derrotan as tropas exipcias do faraón e aliado dos asirios, Nekao II. 

 
“Nabopolassar, o Rei da Xustiza, o pastor chamado por Marduk, o único creado por Ninmenna11, (raiña de raiñas), o único a quen Nabu e Tashmetu alongan a súa man, o Príncipe amado de Nnshiku.
 

Cando eu era mozo, embora o fillo de ninguén, pesquisei constantemente os templos de Nabu e Marduk, os meus patronos. A miña mente estaba preocupada coa instauración das súas ordes e o completo cumprimento dos seus ritos. A miña atención estaba centrada na xustiza e equidade. Shazu12, o señor que comprende os corazóns dos deuses do ceu e do mundo inferior, que observa os actos da humanidade, percibiu os meus íntimos pensamentos e elevoume, o fregués que era anónimo entre a xente, a un alto estatus no país do meu nacemento. Chamoume para a soberanía sobre o territorio e a xente. Fixo que un espírito protector benevolente me acompañase. Fixo todo para que tivese éxito. Fixo que Nergal, o máis poderoso dos deuses, marchase ao meu lado; abateu os meus inimigos, abandonou os meus inimigos. Os asirios gobernaban Akkad debido á cólera divina e oprimían os habitantes co seu pesado xugo”13.
 

Describe as súas cualidades e actos con linguaxe hiperbólica, como é corrente en Mesopotamia: “Nabopolassar, o humkilde, o submiso, o devoto de Nebo e Marduk, o pastor que agrada a Papnunannki, o que inspecciona os monumentos de Babilonia, o que descubre ladrillos do pasado, o que rehabilita os monnumentos orixinais, eternos, o que manexa o sacho de Igigi, o que carreta o cesto recrutado de Anunnaki, o construtor Imgur-Enlil para Marduk, o meu señor, eu, para que ningún futuro rei remova as miñas palabras ben seleccionadas para que non se fagan palabras para substituír o meu discurso, declaro baixo xuramento de Marduk, o meu señor, e de Shamash, o meu deus: "(Desgrazas para min) se as miñas afirmacións son non verdadeira, senón falsas".

 
Nabucodonosor II (630-562 a.C.), rei caldeo de Babilonia de 605 a 562 a.C., fillo primoxénito e sucesor do Imperio Neobabilónico, o xeneral Nabopolassar. Alén da conquistou de Xudá e Xerusalén, destaca como construtor dos xardíns colgantes de Babilonia para a súa esposa meda Amyitis. Derrotou os exipcios na batalla de Karkemish, en 605, en vida do seu pai, e de novo no ano 567. No ano 597 sufocou unha rebelión dos xudeus do reino de Xudá ao mando do rei Xoaquín, aos que vence e o rei Xoaquín e uns dez mil habitantes das clases sociais medias e elevadas foron deportados a Babilonia. Puxo no trono de Xudá a un rei títere, Sedecías, mais finou por rebelarse tamén contra Nabucodonosor, en coaligación cos exipcios e tirios, e de novo os hebreus foron vencidos no ano 587 após ano e medio de asedio, e outra vez deportados a Babilonia os membros máis elevados da sociedade hebrea. Xerusalén e o seu templo foron destruídos. 

 
No Cilindro de Nabucodonosor lese: “Eu son Nabucodonosor, rei de Babilonia, o grande, o poderoso, o favorito de Marduk, o poderos príncipe, o amado de Nebo, o gobernante que non coñece a fadiga, o protector dos templos Esaxil e Ezida, qu obedece a Nebo e Marduk os seus señores, que fai as súas preces, o sabio señor, o querido e alegría do corazóns dos grandes deuses, o primoxénito de Nabopolassar, rei de babilonia. ... Cando Marduk, o grande señor, me fixo o fillo recto, para gobernar o país, para ser o pastor deste pobo, para cuidar da cidade, para renstruír os templos, concedeume un grande poder. Tremulamente eu obedecín a Marduk, o meu señor. Eu terminei Imgur-Bel e Nimitti-Bel, as grandes murallas de Babilonia, a poderosa cidade, a cidade do seu elevado poder”14. Na inscrición babilónica de Nabucodonosor dise que foi pastor leal e rei sacerdote15, príncipe lexítimo, favorito de Marduk, ...
 

Oración de Nabucodonosor II a Shamash, deus do sol e a xustiza: “Shamash, grande Señor, cando entres gozosamente no templo Ebabbar, a túa casa brillante, mira fielmente a obra preciosa das miñas mans e que haxa nos teus labios palabras no meu favor. Por orde túa firme, que teña en abundancia unha idade moi longa; que teña unha vida de días lonxanos e que os meus anos de reinado sexan longos e florecentes para sempre. 

Que un ceptro xusto, un bo pastoreo e un bastón real lexítimo que protexa as xentes, sexan o lote da miña realeza para sempre. Coas túas armas furiosas blandidas en batalla que sexas a protección do meu exército, oh Shamash.

Respóndeme correctamente no xuízo e a adiviñación. Pola túa palabra pura, que é insubstituíbel, que as miñas armas sexan blandidas e afiadas, que derruben as armas dos inimigos”16.
 

Na súa faceta de restaurador de templos figura o da deusa da saúde Ninkarra: “Neste tempo, para Ninkarrak, a miña amada patroa, que guarda a miña mida e dame felices soños, eu estudei e observei a antiga edificación de Eharsaxil, o seu templo en Babilonia, que se converteu en ruínas nos últimos tempos, e que ningún gobernante anterior reconstruiu. ... mais a construción do templo non era adecuda para Ninkarrak”17.
 

Nabonido (556-539 a. C.), chamadoo Labineto por Herodoto, fillo do príncipe de Harrán, Nabu-balatsu-iqbi, e da sacerdotisa do Templo de Sin, de Harrán, Adad Adagupi, e derradeiro rei do Imperio Neobabilónico, foi deposto polo persa Ciro o Grande, que en outubro do ano 539 toma Babilonia, a capital dun imperio que comprendía o actual Irak, Siria, Líbano e Israel, e unha vez logrado o dominio das rexións periféricas de Turquía, Irán e Afganistán, creou un verdadeiro imperio mundial: o imperio aqueménida. Chegou ao poder no ano 556, após derrocar ao rei Labashi-Marduk. Para lexitimar a súa usurpación do trono, casou con Nitocris, viuva de Neriglisar e filla de Nabucodonosor II. A súa mai dicíase elexida polo rei dos deuses, o deus lunar Sin. “No seu amor por min, que sempre adorei a súa divindade, tiven en consideración (nas preces), a costura dos seus vestidos, Sin, o rei dos deuses, fixo o que nunca fixo antes, deume o que non dera a ninguén; Sin, o rei dos deuses, escolleume e fixo o meu nome famoso no mundo, ...”18. A influencia materna explica a predilección do Nabonido polo deus Sin.
 

Manifesta ser rei por elección divina: “Para min, Nabonido, o solitario que non ten ninguén, no corazón do cal non hai pensamentos de realeza, os deuses e deusas oraron (A Sin) e Sin chamoume para a realeza”19, e ser o protexido dos deuses: “So a orde de Sin, o rei de todos os deuses, o señor dos señores, que os deuses e deusas que habitan no ceu executan, so a orde da Divina Crecente, Sin, designaron a Shamash, Ishtar, Adad e Nergal para que velen polo meu benestar”20. Preséntase como: “un guarda que oferece grandes presentes aos grandes deuses. No mes de Nisanu, ... trouxen para eles (os deuses) 100 talentos (e) 21 minas de prata ... que (proveñen) ... do vasto tesouro que o príncipe Marduk me confiou como perpetua (e) voluntaria oferenda para Bel, Nebo e Nergal, os grandes deuses que aman o meu goberno e miran pola miña vida. ... Nas grandes cidades sagradas, eu postreime perante deuses e deusas: fun a Uruk e levei prata, ouro (e) pedras preciosas a Sin, Shamash e Ishtar”21. Móstrase respeitoso con Marduk e cumpre as súas ordes: “Marduk, o meu señor, chamou a miña atención e confioume a restauración dos cultos divinos. Nun pronunciamento sagrado ordenou que o apaciguamento dos deuses encolerizados e o rstabelecemento das súas sedes correspondía á miña gobernanza. ... foi de novo Marduk, o rei de todos os deuses, quen me ordenou xuntalos (aos deuses)”22. No Cilindro de Nabónido é descrito como “rei de Babilonia, guarda de Esaxila e Ezida, adorador dos grandes deuses”23, que lle aparecen en soños e lle indican o que debe facer, especialmente no tocante á construción de templos. Utilizan os reis como instrumentos para a realización dos seus planos divinos. Ciro “capturou Astyages, rei dos medos, e levouno para o seu país como cativo. Tal foi a orde do gran señor Marduk e de Sin, as luminarias do ceu e do mundo inferior, dos que o decreto non está revogado. Eu temín os seus augustos decretos, turbeime, estaba aterrorizado e a miña face mostraba signos de ansiedade. Non fun neglixente, nin remiso, nin descuidado”24. O deus Sin, convertido no seu favorito, marcha ao seu lado e, xunto con Shamash e Ishtar, confíanlle o seu numeroso exército, reis, príncipes e gobernantes. Foi acusado de blasfemar contra Marduk. A Crónica de Nabonido informa que no momento de presión dos persas, levou as estatuas dos deuses para a cidade: “No mes de [Âbu]?, Lugal-Marada e os demais deuses do poboado de Marad, Zabada e os demais deuses de Kish, a deusa Ninlil e os demais deuses de Hursagkalama visitaron Babilonia. Até o final do mes de Ulûlu todos os deuses de Akkad -os de acima e os de abaixo- entraron en Babilonia. Os deuses de Borsippa, Cutha e Sippar non entraron”25. No sétimo ano do seu reinado (549-548 a. C.) o rei permaneceu en Temâ; o príncipe herdeiro, os seus oficiais e o seu exército estaban en Akkad. O rei non veu a Babilonia para as cerimonias do (novo ano) do mes de Nisannu; a imaxe do deus Nabû non veu a Babilonia. A imaxe do deus Bel non saiu de Esaxila en procesión. O festival do novo ano foi omitido. Mais as oferendas dentro do templo de Esaxila e Ezida tiveron lugar consoante o ritual completo; o sacerdote teurigallu fixo a libación e asperxiu o templo”26. A súa confianza e as súas plegarias aos deuses, non foron capaces de competir coa maior fortaleza do exército persa, que tamén estaba aliado cos deuses: “el oraba constantemente aos deuses, postrado na súa presenza”27. A súa derrota ante Ciro é atribuída ao abandono dos deuses: “Canto a Nabonido, as súas deidades protectoras deviñéronlle hostís, e el, antes favorecido dos deuses,apresouno o infortunio, ... contra a vontade dos deuses realizou unha acción impía, ... matinou algo indigno: Fixo a imaxe dunha deidade que ninguén antes viu no país ...”28.

1. Código de Hanmurabi, Epílogo
2. Código de Hanmurabi, Prólogo
3. Código de Hammurabi, Prólogo.
4. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, p. 270.
5. Iscrición en acadio del rey Samsu-Iluna, ca. 1749-1712; Sollberger-Kupper, 1971, 220; Kraus, 1974, 252.
SANMARTÍN, JOAQUÍN e SERRANO, JOSÉ MIGUEL, Historia Antigua del Próximo Oriente, Akal, Textos, 2006, p. 62
6. (I. 1-42). Assyrian and Babylonian Literature, New York, D. Appleton and Company, 1901, p 3.
7. Assyrian and Babylonian Literature, New York, D. Appleton and Company, 1901, pp 31-32.
8. Assyrian and Babylonian Literature, New York, D. Appleton and Company, 1901, pp 64-65.
9. Assyrian and Babylonian Literature, New York, D. Appleton and Company, 1901, pp 130-131.
10. Ancient record of Assyria and Babylonia, Daniel David Luckenbill, Chicago, 1926, T. II, 1167. p. 417.
11. Nimenna, a deusa mai sumeria, a montaña, a deusa da fertilidade, identificábase con Nin-hursaga.
12. SHAZU, coñece o corazón dos deuses, examina o interior, non lle escapa o malfeitor, que prepara a Asemblea dos deuses, que alegra os seus corazóns, que subxuga o insumiso, que dirixe a xustiza, distingue o verdadeiro do falso.
13. Nabopolassar Cylinder
14. A Nebuchadnezzar Cylinder
15. Assyrian and Babylonian Literature, New York, D. Appleton and Company, 1901, p 152.
16. TREBOLLE, JULIO, Textos del Antiguo Oriente, www.ucm.es/info/hebrea/Biblia.y.Antiguo.Oriente.doc, p. 166.
17. A Nebuchadnezzar Cylinder
18. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, p. 312. Cf. pp. 560-562.
19. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, p. 562.
20. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, p. 562.21. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, pp. 310-311.
22. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, p. 311.
23. The Nabonidus Cylinder from Ur
24. The Nabonidus Cylinder from Sippar
25. Chronicle of Nabonidus
26. Chronicle of Nabonidus
27. Cyrus takes Babylon: the Verse Account
28. Ancient Near Eastern Texts, Princeton, New Jersey, James Pritchard, 1969, p. 313.