A des-Unión Europea e a democracia (e II)

Unha entidade política que se chama unha «Unión» debe procurar a cohesión e a solidariedade entre os seus membros, actuar nun clima de confianza mutua, ser útil tanto en épocas de bonanza como en épocas de crise, dotarse dos instrumentos precisos para solucionar os problemas dos sometidos á unidade e, nas sociedade asctuais, fundamentar o exercicio do poder na lexitimidade democrática en todos os seus membros. Nada disto se dá dun xeito satisfactorio na UE.  

 

Non se camiña na vía da cohesión e a solidariedade, senón no contrario. Non se fomenta a cohesión, ou sexa, a harmonía, a ligazón entre as partes, cando se ve que todos os países se moven por intereses económicos egoístas estatais, cando se impón a nivel social un puro darwinismo económico de supervivencia dos máis fortes. Non se fomenta a cohesión cando a actuación se guía pola tendencia á inflación do propio ego nacional e á desvalorización dos demais: nós somos os bos e os puros e os demais uns falsos, vagos e mentirosos. Non se dá solidariedade cando uns países se ven obrigados a financiarse ao seis por cento mentres que outros o fan ao cero por cento ou a xuros negativos. O que é máis grave, estamos vendo como algúns dirixentes acaparan votos nos seus países precisamente por mostrarse duros e implacábeis cos que teñen problemas, como é o caso de Merkel, que parece ter as eleccións gañadas por meter en cintura a todos os países en crise. Non se fomenta a cohesión e a solidariedade cando algúns países teñen un desenvolvemento moi aceptábel economicamente mentres que outros se están empobrecendo até límites insospeitados, como é o caso dos países da periferia de Europa.  

Tampouco existe confianza mutua entre os países, e nin sequera valen os compromisos escritos; só valen os factos reais, e non a palabra nin eventuais xustificacións razoábeis de incumprimento, e a imposición. Non deixa de ser sorprendente que non se atenda a petición do goberno español que quere que, antes de pedir o resgate, se lle diga cales serían as condicións a que se vería submetido o país. Primeiro hai que pedir o resgate e despois xa se verá se se concede e en que condicións. Fixémonos o que pasou co resgate bancario. Os dirixentes europeus insistiron unha e outra vez que non habería condicionamento a outros ámbitos da economía, mentres que unha vez pedido, obrigouselle a que puxese en práctica todas as recomendacións da UE. Imaxinemos o absurdo deste proceder se o comparamos co modo de actuación noutros ámbitos, inclusive nos que se guían por normas leoninas como son os bancos. Se alguén necesita un empréstimo, todos aceptarían que ten dereito a que o banco lle diga de antemán cales serían exactamente as condicións a que se vería submetido se o pide. No caso de Europa, iso non vale. Primeiro un pede e despois fíxanche as condicións. Non se actúa nun clima de confianza e solidariedade cando, por intereses puramente egoístas, se reitera unha e outra vez, a negativa á mutualización de calquera tipo de débeda soberana, por máis que se vexa que iso produce paro, miseria, tensións sociais, desapego por Europa, etc. nos países máis débiles, e inclusive risco de que a desaceleración da economía contaxie ao poderoso. 

Non se cumpre tampouco o requisito da utilidade tanto en épocas de bonanza como de crise. Mentres houbo bonanza, todo marchou sobre rodas, mais bastou que nos afectase a crise financeira dos EEUU de América para que se vise claramente que o deseño da UE non vale cando os países teñen problemas, que é, por outra parte, cando máis se necesitaría o seu escudo. O proxecto euro só se mantivo indemne durante cinco anos, do 2002 para o 2007, pois a partir desa data sumiunos, desde hai máis xa de cinco anos, nunha das maiores crises económicas da historia, senón a maior. Millóns de persoas en paro e sen futuro, pobreza, fame, pesimismo, etc. eis o resultado para as vítimas do novo fetiche que é a moeda única, parida con un deseño deficiente por impulso de políticos europeos que se demostraron incompetentes até límites insospeitados. Agora din que necesitan unión bancaria, unión fiscal, etc. mais non son capaces de pór en marcha nin unha nin outra, a pesar de ter xa aprobado estas medidas en xuño de 2012.

Esta Europa non funciona, porque non foi capaz de dotarse dos instrumentos pertinentes para a solución de problemas: a tomada de decisións é sumamente lenta, a reforma dos tratados un auténtico viacrucis, os egoísmos estatais só procuran sacar tallada do pastel europeu á custa dos demais, os nacionalismos dos estados non queren ceder competencias, aínda que estarían sumamente satisfeitos se os fixesen os veciños. Cando poñen en funcionamento un organismo que vén funcionando nos estados, como o BCE, desvirtúan as súas regras dde funcionamento e convérteno en inoperativo para a Unión, de tal modo que uns países que se desprenderon do instrumento económico dos seus bancos estatais, agora observan como o BCE non atende as súas necesidades de financiamento e de control da prima de risco.

A Europa actual tampouco é democrática no seu funcionamento. Algúns dos principios básicos na democracia representativa son o da representatividade dos cargos electos e o da responsabilidade dos gobernantes ante os gobernados, que non se cumpren na UE. A nós convídannos a votar representantes que non teñen poder, ou que é case simbólico, pois o poder non está na UE no Parlamento Europeu, senón no Consello da Unión Europea, formado polos chefes de Estado e de Goberno dos países membros, que é quen ostenta o poder real, mais como o poder político de turno está ligado ao poder económico, que, no momento presente, o acapara Alemaña, hoxe en Europa quen manda é este país, e os demais son puros comparsas do que se decida en Berlín. De tal xeito que para saber se algunha medida sairá adiante hai que auscultar primeiro que é o que pensa Merkel, pois ningunha medida ten posibilidade de prosperar coa súa oposición. Ora ben, ante quen responde Merkel? Única e exclusivamente ante o electorado alemán, que é o dono e señor dos destinos de Europa, e tráeo sen cuidado o que pense o votante español, portugués, italiano, etc. ou sexa, moito máis da metade dos cidadáns europeus. O ministro federal alemán de finanzas, Wolfgang Schäuble, propuxo o 30/10/2012, a elección directa do Presidente da Comisión Europea, cargo que desempeña actualmente Durao Barroso, mais isto sería unha solución trampa, pois o poder real na UE non o ostenta a Comisión, que é mero apéndice do Consello da UE. O que si tería unha importancia decisiva sería o nomeamento por elección directa dun auténtico Presidente da UE ou dun auténtico Presidente do Consello Europeo, cargo que, neste momento, con atribucións moi moi mermadas, é ostentado por Herman Van Rompuy, mero títere dos Chefes de Estado e de Goberno de Europa e, en definitiva, da grande deusa europea, Angela Merkel. Esa elección directa do Presidente dotaría a este dunha autoridade e dunha lexitimidade da que hoxe carecen as institucións da UE se for dotado das atribucións necesarias para un exercicio efectivo do poder europeo, e que este deixe de ser exercicio do poder de Alemaña en Europa.